Zalecono Ci żywienie dojelitowe dlatego, że nie otrzymujesz odpowiedniej dawki składników odżywczych bądź nie jesteś w stanie przełykać lub przyswajać posiłków drogą doustną. Dzięki żywieniu dojelitowemu będziesz otrzymywać potrzebną porcję substancji odżywczych i unikniesz wielu powikłań związanych z niedożywieniem.

Zobacz także: rodzaje leczenia żywieniowego

Domowe żywienie dojelitowe oznacza podawanie w domu pacjenta właściwej ilości wszystkich potrzebnych składników pokarmowych.

Żywienie dojelitowe w domu jest to program kompleksowej opieki nad pacjentem, u którego z powodu braku możliwości przyjmowania pokarmu drogą doustną, w ilości wystarczającej do utrzymania przy życiu, został wytworzony sztuczny dostęp do przewodu pokarmowego (np.: PEG, gastrostomia, jejunostomia, zgłębnik nosowo-żołądkowy). Przez odpowiednio wytworzony dostęp podawana jest specjalna żywność, a pacjent nie wymaga już dalszego pobytu w szpitalu.

Zobacz także: poradnia żywieniowa NFZ

Żywienie dojelitowe może być stosowane jako jedyne źródło składników odżywczych tak długo, jak to jest konieczne. Zapewnia ono zbilansowaną, zdrową dietę i zawiera wszystkie niezbędne substancje, których Twój organizm potrzebuje.

Zobacz także: rodzaje leczenia żywieniowego

Żywienie dojelitowe wcale nie oznacza, że musisz zostać w szpitalu. Wielu Pacjentów jest żywionych w domu. Oczywiście ta forma żywienia dużo zmieni w Twoim życiu i na pewno będzie miała wpływ na wiele jego aspektów. Pamiętaj, że to nic trudnego. Jest bardzo wiele organizacji i grup zorganizowanych, które wspierają osoby stosujące żywienie dojelitowe.

Zobacz także: rodzaje leczenia żywieniowego

Większość pokarmów ma neutralny smak. Niektóre suplementy do żywienia, szczególnie dla małych dzieci, są dostępne w smakach mieszanin mlecznych. A diety w małych butelkach, do podaży doustnej występują w różnych smakach, np. waniliowym, truskawkowym, i czekoladowym.

Dieta do żywienia dojelitowego powinna być zawsze przechowywana w temperaturze pokojowej (zakres temperaturowy wynosi od 5 do 25 ºC). Pamiętaj, że zimne posiłki mogą prowadzić do problemów żołądkowo-jelitowych, takich jak ból brzucha, mdłości, wymioty czy biegunka. Jeśli podgrzejesz pokarm (np. w mikrofalówce), istnieje ryzyko, że zagotujesz pokarm i zmniejszy się zawartość składników odżywczych. Podgrzewanie pokarmu zwiększa także ryzyko infekcji. Jeśli miałeś otwarte opakowanie i trzymałeś je w lodówce, przed użyciem wyjmij je na około 2 h w celu ogrzania w temperaturze pokojowej bądź podgrzej w kąpieli wodnej.

Twój zespół medyczny z poradni żywieniowej zarekomenduje Ci odpowiednią ilość płynów oraz doradzi, jak należy dostosowywać napoje i dietę w zależności od Twoich potrzeb, biorąc pod uwagę czynniki takie jak np. choroba czy ćwiczenia fizyczne. To, czy możesz pić i jakiego rodzaju napoje są odpowiednie dla Ciebie, zależy od Twojego stanu zdrowia. Jeśli masz trudności z przełykaniem, picie może wiązać się z ryzykiem zakrztuszenia się i infekcjami. Skonsultuj się ze swoim zespołem medycznym z poradni żywieniowej, co jest dla Ciebie najlepszym rozwiązaniem.

Żywienie dojelitowe daje uczucie sytości w taki sam sposób, jakbyś zjadł tradycyjny posiłek. Jeśli stosujesz metodę żywienia ciągłego, prawdopodobnie będziesz czuć się mniej syty. Jeżeli Twoje spożycie jest mniejsze niż zalecana dawka lub jeśli robisz sobie dłuższą przerwę między posiłkami, możesz czuć się głodny. Jeśli jednak trzymasz się wszystkich zaleceń i odczuwasz głód, skonsultuj się ze swoim lekarzem.

Powinieneś wyrobić sobie nawyk sprawdzania następujących rzeczy:

• zaczerwienie wokół stomii: jeśli zauważysz zaczerwienienie, które jest bolesne, natychmiast poinformuj członka zespołu medycznego z poradni żywieniowej;
• wydzielina wydobywająca się ze stomii: jeśli zauważysz wydzielinę, poinformuj lekarza, który prawdopodobnie pobierze wymaz i prześle do laboratorium w celu przeprowadzenia odpowiednich badań. Może się zdarzyć, że lekarz przepisze Ci krem bakteriobójczy. Pamiętaj, żeby słuchać zaleceń lekarza i nie robić niczego na własną rękę;
• przerost tkanki w obrębie stomii: skóra może się rozrastać i może się zdarzyć, że będzie to wymagało odpowiedniego leczenia. Nazywa się to ziarniną i może być wynikiem reakcji organizmu na wykonanie stomii przez chirurga. Jeśli się ona pojawi, skontaktuj się z członkiem zespołu medycznego z poradni żywieniowej
• wyciek soku żołądkowego z gastrostomii: Wyciek z gastrostomii może powodować ból i uczucie pieczenia na skórze. Powinieneś skontaktować się z członkiem zespołu medycznego z poradni żywieniowej.

Zobacz także: problemy i powikłania

Zanim wrócisz do domu, powinieneś zrozumieć, że żywienie dojelitowe jest najlepszą opcją dla Twojego stanu zdrowia. Zespół medyczny z poradni żywieniowej przekaże Ci niezbędną wiedzę z zakresu żywienia dojelitowego oraz sposobu podawania diety. Zadbaj, żeby jak najwięcej nauczyć się jeszcze przed powrotem do domu. Zadawaj jak najwięcej pytań, dzięki czemu poczujesz się pewniej i lepiej zrozumiesz całą procedurę.

Zobacz także: rodzaje leczenia żywieniowego

Zanim okaże się, jaki schemat żywienia dojelitowego jest dla Ciebie najwłaściwszy może upłynąć trochę czasu. Kiedy Twój organizm będzie się przyzwyczajał do nowej procedury, mogą wystąpić pewne skutki uboczne. Pamiętaj, że są sposoby radzenia sobie z nimi:

• ból brzucha: jeśli masz mdłości, przełóż żywienie dojelitowe o 1-2 godziny i wróć do żywienia wtedy, gdy poczujesz się lepiej. Możesz także spróbować na początku podawać mniejsze ilości pokarmu lub ustawić pompę bądź zestaw do podaży na niższe obroty / na wolniejszy przepływ, jeśli lekarz wyrazi na to zgodę.
• biegunka: po pierwsze, upewnij się że podajesz posiłek w odpowiednim tempie. Prędkość ta powinna być wcześniej ustalona przez zespół medyczny z poradni żywieniowej, jako jeden z elementów Twojego planu żywieniowego. Sprawdź, czy wszystkie elementy wyposażenia są czyste i wymieniane co 24 godziny. Zawsze podawaj pokarm w temperaturze pokojowej. Pokarm, który został otwarty i chcesz zostawić na później, należy odpowiednio zabezpieczyć i przechowywać w lodówce. Jeśli chcesz ponownie podać pokarm, pamiętaj, żeby odpowiednio wcześniej wyjąć go z lodówki (nawet na 2 godziny przed ponownym podaniem). Otwarte opakowanie nie może być przetrzymywane dłużej niż 24 godziny, przy zachowaniu należytej higieny.
• zaparcia: jeśli to możliwe, próbuj się więcej ruszać i wykonywać ćwiczenia fizyczne. Jeśli to nie rozwiąże problemu, skonsultuj się z zespołem medycznym z poradni żywieniowej. Być może wystarczy jedynie zwiększyć ilość płynów, którą przyjmujesz, a jeśli to nie wystarczy, trzeba będzie zmienić dietę.

To, czy pojawią się u Ciebie skutki uboczne oraz jak szybko sobie z nimi poradzisz, zależy przede wszystkim od Twojego organizmu i stanu zdrowia. Jeśli dolegliwości nie ustępują i masz wątpliwości, co dalej, skontaktuj się z członkiem zespołu medycznego z poradni żywieniowej.

Zobacz także: problemy i powikłania

Zgłębnik (nosowo-żołądkowy lub nosowo – jelitowy), a także gastrostomia czy jejunostomia może się poluzować lub przemieścić podczas kaszlu, nagłych ruchów, przypadkowego lub nadmiernego pociągnięcia. Jeśli wypadnie Ci gastrostomia PEG lub jejunostomia natychmiast przerwij karmienie i zabezpiecz to miejsce opatrunkiem.

Być może zostałeś przeszkolony, co należy zrobić, by uchronić stomię przed zarośnięciem, co niejednokrotnie dzieje się bardzo szybko. Najlepiej w obu przypadkach jak najszybciej powiadomić zespół medyczny z poradni żywieniowej i / lub udać się do szpitala w celu wymiany zgłębnika przez profesjonalistę.

Zobacz także: problemy i powikłania

Zgłębnik może się zablokować lub zatkać z powodu:

• lekarstwa, które nie zostało wystarczająco rozdrobnione;
• nieodpowiedniego lub niewystarczającego przepłukiwania przed posiłkami i po nich;
• zaciśniętego zacisku do przepływu.

Jeśli zdarzy się, że zgłębnik się zatka, nie panikuj, ponieważ to częsty problem, z którym łatwo można sobie poradzić, oraz któremu łatwo można zapobiegać. Upewnij się, że przepłukujesz zgłębnik przed podaniem każdego pokarmu i lekarstw oraz po podaniu. Powinieneś używać sterylnej lub schłodzonej, przegotowanej wody oraz strzykawki o pojemności minimum 50ml. Twoja pielęgniarka z zespołu medycznego poradni żywieniowej doradzi Ci, jak dużo wody należy używać w celu odpowiedniego przepłukiwania zgłębnika, najczęściej stosuje się 20 do 40 ml wody.

Jednakże, jeśli Twój zgłębnik gastrostomijny lub jejunostomijny się zatka, możesz zastosować się do następującej rady – stosując metodę delikatnego przepychania, spróbuj przepłukać zgłębnik używając strzykawki z wodą w temperaturze pokojowej. Rodzaj i objętość strzykawki powinny być określone przez zespół medyczny poradni żywieniowej. Nie używaj do tego celu płynów, które zawierają kwas, np. coca-coli lub soków – może to doprowadzić do ścięcia się diety, a w rezultacie zatkania zgłębnika.

Nadal zatkany? Delikatnie przyciskaj zgłębnik pomiędzy palcami wzdłuż jego długości i ponownie przepłucz. Może to zająć do 30 minut. Jeśli ta metoda nie zadziała, skontaktuj się z pielęgniarką lub lekarzem z zespołu medycznego poradni żywieniowej.

Zobacz także: problemy i powikłania

Jeżeli dobrze dbasz o zgłębnik ograniczy to ilość ewentualnych komplikacji z obsługą. Staraj się przestrzegać następujących zasad:

• przemywaj skórę w okolicach stomii, najlepiej solą fizjologiczną, chyba że Twój zespół medyczny z poradni żywieniowej zaleci inaczej. Kieruj się od środka stomii w kierunku krawędzi;
• kiedy skończysz przemywanie, delikatnie osusz to miejsce;
• tylko PEG: powinieneś stosować się do wskazówek, uwzględniając wsuwanie i obracanie zgłębnika. To pomoże zapobiec wrośnięciu zgłębnika w ścianę żołądka;
• tylko gastrostomia z balonikiem: powinieneś przestrzegać zasad przekazanych przez zespół medyczny z poradni żywieniowej, uwzględniając sprawdzanie oraz uzupełnianie wody w baloniku.

Jeśli masz jakieś wątpliwości dotyczące stomii lub zgłębnika, skontaktuj się z zespołem medycznym z poradni żywieniowej.

Zobacz także: opieka nad PEGiem

Przy odpowiednim dbaniu o zgłębnik, jego kolor nie powinien się zmieniać. Jeśli jednak zgłębnik jest używany przez dłuższy czas, może tak się zdarzyć, że nieco zmieni swój kolor przez pokarm i leki. Jeśli masz wątpliwości dotyczące zgłębnika i jego koloru, porozmawiaj na ten temat ze swoim zespołem opieki medycznej z poradni żywieniowej.

Zobacz także: opieka nad PEGiem

Nie zaleca się podawania do zgłębnika czegokolwiek innego niż przepisaną dietę, lekarstwa i wodę. Dieta kuchenna jest hipokaloryczna ( czyli nie pokrywa pełnego dziennego zapotrzebowania ) łatwiej może doprowadzić do zatkania zgłębnika, zwiększa ryzyko infekcji i zatrucia pokarmowego

Zobacz także: rodzaje leczenia żywieniowego

Przerost tkanki wokół stomii (ziarnina) to przerost warstw skóry w okolicach przetoki. Może się to pojawić w momencie, gdy twój organizm próbuje zregenerować uszkodzoną skórę wokół stomii. Ziarnina występuje dosyć powszechnie i można ją leczyć, dlatego, jeśli ją zaobserwujesz, poinformuj zespół medyczny z poradni żywieniowej.

Twój zespół opieki medycznej z poradni żywieniowej poinformuje Cię, czy istnieje taka możliwość. Zazwyczaj należy ograniczyć się tylko do żywienia dojelitowego.

Zobacz także: rodzaje leczenia żywieniowego

Dzieci, które stosują żywienie dojelitowe i nie mogą jeść, często stają się nerwowe, zaniepokojone i drażnią je wszelkie czynności związane z ustami, np. czyszczenie zębów. Należy starać się oswajać dziecko z tymi czynnościami. Jest na to kilka sposobów, by to zrobić. Logopeda doradzi, jak to robić i da Ci niezbędne wskazówki, np.:

• zachęcaj dziecko do wkładania do ust gryzaków i odpowiednich grzechotek;
• dotykaj delikatnie okolic ust dziecka;
• inicjuj zabawy związane z ustami, np. przesyłanie buziaków lub imitowanie jazdy konnej;
• baw się jedzeniem;
• zapoznawaj dziecko z zapachami;
• proponuj dziecku próbowanie różnych smaków. Zespół medyczny z poradni żywieniowej podpowie, czy w przypadku Twojego dziecka jest to możliwe. Jeśli tak, dawaj mu do spróbowania różne smaki podczas karmienia.
• angażuj dziecko w spożywanie posiłków w gronie rodzinnym;